Γιατί η απώλεια ενός κατοικίδιου πονάει τόσο πολύ; Τα στάδια της θλίψης και η σημασία τους

Ο χειρότερος φόβος για όποιον έχει κατοικίδιο είναι να χάσει τον αγαπημένο του σύντροφο.

Όσοι έχουν βιώσει αυτή την απώλεια έχουν μια οδυνηρή ιστορία να θυμηθούν για τον αγαπημένο τους σκύλο ή τη γάτα τους. Προκαλεί πόνο ψυχής και αίσθηση κενού.

Κάθε άνθρωπος βιώνει με διαφορετικό τρόπο αυτήν την εμπειρία, όπως άλλωστε είναι διαφορετική και η σχέση που έχει καθένας με το κατοικίδιό του.

Το κατοικίδιο ζώο μπορεί να υποκαθιστά κάποιο παιδί, αδελφό, στενό φίλο ή μακροχρόνιο σύντροφο. Οι σκύλοι και οι γάτες ζουν κατά μέσο όρο 13 χρόνια, διάστημα αρκετό για να συνδεθούν με τους ιδιοκτήτες τους. Γίνονται μέρος της οικογένειας και της καθημερινότητας. Πόσοι δεν έχουν συνδέσει το πρωινό τους ξύπνημα με τη βόλτα του σκύλου ή τα παιχνίδια με τη γάτα τους  Πολλοί γνωρίζουν τα σκυλιά τους μεγαλύτερο διάστημα από τις συζύγους ή τα παιδιά τους.

Έτσι, ο θάνατος ενός κατοικίδιου μπορεί να είναι μια πραγματικά τραυματική εμπειρία και να δημιουργήσει κενό στις ζωές μας, συγκρίσιμο με την απώλεια κάποιου συγγενή ή φίλου, ακόμα και αν η απώλεια δεν είναι ξαφνική.

Συχνά, οι άνθρωποι εκφράζουν στα κατοικίδιά τους σκέψεις, συναισθήματα και ιδέες: Βλέπουν στα ζώα τον εαυτό τους και υπάρχει μια κοινή πεποίθηση ότι, με τον καιρό, οι ιδιοκτήτες μοιάζουν με τα κατοικίδιά τους –  ένα σχήμα λόγου που δείχνει ότι τα κατοικίδια γίνονται κομμάτι μας.

Τα τετράποδα μέλη της οικογένειάς μας

Υπάρχουν πολλά παραδείγματα σκύλων που έσωσαν ανθρώπους όπως τους πεζοναύτες σε μάχες, αποδεικνύοντας ότι μένουν πάντα πιστοί («Semper Fidelis»). Και σε πιο απλές εύκολες συνθήκες όμως,  ένας σκύλος μπορεί να αποδειχθεί πολύτιμος φίλος ή προστάτης, όταν για παράδειγμα ορθώσει το ανάστημά του μπροστά σε έναν ενοχλητικό περαστικό.

Σε μελέτη στο περιοδικό Συμβουλευτικής της Ψυχικής Υγείας (Journal of Mental Health Counseling) που δημοσιεύτηκε το 1988 στην Washington Post, οι ιδιοκτήτες σκυλιών θεωρούσαν το κατοικίδιό τους ως στενό μέλος της οικογένειάς τους. Μάλιστα, το 38% των ερωτηθέντων το χαρακτήρισε ως «το πιο κοντινό πλάσμα»!

Για να κατανοήσουμε τη συγγένεια των σκύλων και των ανθρώπων, θα μπορούσαμε να εξετάσουμε τις ιδιότητες που αναζητούν οι άνθρωποι στους φίλους τους: ειλικρίνεια, αξιοπιστία, αποδοχή, σεβασμό, έλλειψη κριτικής, συγχώρεση, υποστήριξη,  αξιοπιστία, σοβαρότητα, να είναι καλός ακροατής, να έχει χιούμορ και να δείχνει την αγάπη του.

Αρκεί να σκεφτεί κανείς πόσο δύσκολο είναι να βρεθούν όλα αυτά τα στοιχεία μεταξύ των ανθρώπων!

Η απέραντη θλίψη που φέρνει η απώλεια ενός κατοικίδιου

Ένα κατοικίδιο ζώο είναι πραγματικά δώρο που μπορεί να αλλάξει τη ζωή σας και να φέρει ευτυχία. Τα κατοικίδια μπορούν να διδάξουν ευθύνη, υπομονή, ευγένεια, πειθαρχία, να δημιουργήσουν διάθεση για παιχνίδι και, το σημαντικότερο, να προσφέρουν αγάπη άνευ όρων. Ακόμα κι αν το σκυλί μασουλάει τον καναπέ, γρατζουνάει τις πόρτες και τρώει όλες τις κάλτσες, υπάρχει τρόπος να μοιραστείτε μαζί του το σπίτι και την καρδιά σας.

Είναι σύνηθες για τους ανθρώπους να έχουν συγκρούσεις με μέλη της οικογένειας για τη θρησκεία, τα χρήματα, την πολιτική και άλλα θέματα, με αποτέλεσμα να δημιουργείται συναισθηματική απόσταση μεταξύ τους.

Η σχέση με τα κατοικίδια δεν περιλαμβάνει τέτοιου είδους διαμάχες και η συμπεριφορά των ζώων εξαρτάται απόλυτα από τη συμπεριφορά των ανθρώπων.

Μπορεί να θυμώσετε με το σκυλί σας γιατί έφαγε τα κορδόνια ή άφησε μια «έκπληξη» στο χαλί. Όμως αυτά τα δυσάρεστα συναισθήματα μπορούν γρήγορα να εξαφανιστούν αν ο σκύλος πηδήξει πάνω σας παιχνιδιάρικα με τα αστεία του αυτιά και σας κοιτάζει με τα ορθάνοιχτα μάτια του.

Σύμφωνα με άρθρο που δημοσιεύτηκε το 2002 στο περιοδικό «Society & Animals», ο θάνατος ενός ζώου συντροφιάς μπορεί να είναι τόσο σημαντικός όπως η απώλεια ενός κοντινού.

Τα στάδια της θλίψης

Όποιος δεν είχε ποτέ κατοικίδιο ίσως να μην κατανοεί τα συναισθήματα που μπορεί να προκαλέσει η απώλεια του ζώου.

Είναι φυσιολογικό να αισθάνεστε συντετριμμένοι μετά τον θάνατο του τετράποδου φίλου σας και να πιστεύετε ακόμη ότι θα στέκεται πίσω από την πόρτα τη στιγμή που επιστρέφετε στο σπίτι. Δεν είναι τυχαίο ότι πολλοί άνθρωποι αισθάνονται πως προδίδουν το αγαπημένο τους κατοικίδιο αν υιοθετήσουν κάποιο άλλο ζώο.

Στο βιβλίο της, «On Death & Dying» η Elisabeth Kübler-Ross προσδιόρισε πέντε στάδια της θλίψης: άρνηση, θυμός, διαπραγμάτευση, κατάθλιψη και αποδοχή.

Άρνηση: Αποτελεί φυσιολογικό μέρος της διαδικασίας του θρήνου και δεν θα πρέπει να την αρνηθείτε. Αφήστε τον εαυτό σας να εκφράσει τα συναισθήματά του με οποιονδήποτε τρόπο, γιατί μπορεί να λειτουργήσει ως κάθαρση.

Θυμός: είναι φυσιολογικό στάδιο του πένθους. Πολλοί ιδιοκτήτες κατοικίδιων ζώων αισθάνονται θυμωμένοι: «γιατί» και «πώς» πέθανε το κατοικίδιό τους, ένα τρομερό ατύχημα ή μια ασθένεια; Όμως, όταν κάποιος σκέφτεται συνεχώς τα «αν» και τα «γιατί» επηρεάζει αρνητικά την ψυχολογία του.

Κατάθλιψη ή θλίψη: είναι το τέταρτο στάδιο της θλίψης στο μοντέλο Kübler-Ross και, για πολλούς, αυτό που έχει τη μεγαλύτερη διάρκεια. Μερικοί άνθρωποι κουβαλούν πάντα μια, μικρή έστω, δόση λύπης στην καρδιά τους για το αγαπημένο τους κατοικίδιο που χάθηκε

Αποδοχή: είναι το τελικό στάδιο, αλλά αποδοχή της απώλειας δεν σημαίνει να ξεχνάμε τις μνήμες. Σε αυτό το στάδιο, μπορεί να αισθανθείτε πως η ζωή σας είναι και πάλι φυσιολογική και μπορεί να σκεφτείτε ακόμη και να υιοθετήσετε ένα άλλο ζωάκι.

Η θλίψη είναι ατομική

Η θλίψη δεν έχει χρονοδιάγραμμα και περιορισμούς. Καθένας πενθεί με διαφορετικό τρόπο. Άλλος για πολύ και άλλος για λίγο. Η ένταση της θλίψης εξαρτάται από την ηλικία και την προσωπικότητα του ατόμου, την ηλικία και την προσωπικότητα του κατοικίδιου, τις συνθήκες θανάτου του ζώου και τη σχέση ανάμεσα σε εσάς και το ζώο σας. Συχνά, τα άτομα που ζουν μόνα τους θρηνούν περισσότερο επειδή ο τετράποδός φίλος τους έπαιζε πολύ σημαντικό ρόλο στη ζωή τους. Το ίδιο ισχύει και για τα άτομα με ειδικές ανάγκες που χάνουν ένα σκυλί το οποίο, εκτός από φίλος, ήταν και πλάσμα που τους βοηθούσε στις καθημερινές τους εργασίες.

Αν εσείς ή κάποιο αγαπημένο πρόσωπο έχετε χάσει πρόσφατα κατοικίδιο, προσπαθήστε να κρατείστε ζωντανή την ανάμνησή του. Βρείτε φωτογραφία του ζώου ή φυτέψτε ένα δέντρο στη μνήμη του. Διατηρήστε ζωντανές τις μνήμες του αγαπημένου σας φίλου. Ίσως αυτός να είναι ο πιο υγιής τρόπος να ξεπεράσετε τη θλίψη της απώλειάς του.