Η άγνωστη ιστορία της Capoeira. Η βραζιλιάνικη πολεμική τέχνη που δημιούργησαν σκλάβοι για να προστατευτούν

Η Capoeira δεν απλώς μια πολεμική τέχνη. Είναι χορός, τέχνη, φιλοσοφία, άθληση, εκπαίδευση, αλλά και τρόπος ζωής. Παρόλο που στην Ελλάδα άρχισε να εξασκείται πιο συστηματικά την τελευταία 15ετία, η αξία της έχει αναγνωριστεί παγκοσμίως. Η UNESCO την ανακήρυξε ως άυλη πολιτιστική κληρονομιά.

Η άγνωστη ιστορία της Capoeira

Η Capoeria προέρχεται από μαύρους σκλάβους που μεταφέρθηκαν βίαια στη Βραζιλία για να δουλέψουν στις φυτείες καπνού και ζαχαροκάλαμου και στα ορυχεία χρυσού.
Τον 16ο αιώνα όταν οι Πορτογάλοι αποίκησαν την Βραζιλία, χρησιμοποίησαν τους ντόπιους ως εργατικό δυναμικό. Πολλοί πέθαιναν από την κακομεταχείριση, τις δύσκολες συνθήκες εργασίας, αλλά και από ασθένειες. Έτσι, οι Πορτογάλοι πήραν ως σκλάβους ελεύθερους ανθρώπους από την Αφρική και κυρίως από την Ανγκόλα και τη Ρουάντα. Αιχμαλωτίστηκαν και υπό άθλιες συνθήκες, σε βρώμικα αμπάρια πλοίων, μεταφέρθηκαν χωρίς τη θέλησή τους στη Βραζιλία.
Οι σκλάβοι πήραν μαζί τους την κουλτούρα τους και τα έθιμά τους, τα αναμείχθηκαν με τον τοπικό πολιτισμό.
Στα Senzalas, τους χώρους δηλαδή που έμεναν οι σκλάβοι, άρχισε να αναπτύσσεται η Capoeira ως ένα είδος πολεμικής τέχνης που θα τους προστάτευε και θα τους ελευθέρωνε από τους εκμεταλλευτές τους.
Όσοι κατάφεραν να αποδράσουν με τη βοήθεια της Capoeira, δημιούργησαν τα «Quilombos» που ήταν οργανωμένες κοινότητες των σκλάβων φυγάδων κρυμμένα στα δάση της Βραζιλίας.
Η μείωση όμως του εργατικού δυναμικού τους και η αύξηση των αποδράσεων, έβαλαν τους αποικιοκράτες σε σκέψεις. Άρχισαν να τους παρακολουθούν για να μάθουν τι ήταν αυτό που εξασκούσαν μυστικά οι Αφρικανοί. Οι σκλάβοι όμως, το κατάλαβαν και έτσι εξασκούσαν την Capoeira με μουσική, τραγούδια και κινήσεις χωρίς πραγματικά χτυπήματα για να νομίζουν οι Πορτογάλοι ότι ήταν ένα είδος παραδοσιακού χορού.
Το 1889, όταν οι σκλάβοι απελευθερώθηκαν, πήγαν στις πόλεις για να εργαστούν. Πολλοί όμως, δεν κατάφεραν να βρουν δουλειές λόγω του αυξημένου ανταγωνισμού και χρησιμοποιούσαν την Capoeira ως όπλο για να διαπράττουν εγκλήματα.
Αυτό οδήγησε στην ποινικοποίηση της Capoeira, καταδικάζοντας όποιον την εξασκούσε σε διάφορες πόλεις της Βραζιλίας.
Παρ’ όλα αυτά υπήρχαν δάσκαλοι που αγαπούσαν την Capoeira και την έκαναν γνωστή παγκοσμίως.

Δείτε το βίντεο με την Capoeira στους δρόμους της πόλης Salvador:

Η ιδιαίτερη τεχνική της Capoeria και τα οφέλη στην υγεία

Η μουσικότητα, η ιδιόμορφη κινησιολογία, η θεατρικότητα και η σύνδεσή της με την παράδοση την κάνουν μια ιδιαίτερη ασχολία που έχει κερδίσει πολλούς οπαδούς παγκοσμίως.
Η Capoeria περιλαμβάνει κυρίως ακροβατικά, προσποιήσεις, κλωτσιές και κεφαλιές.
Συνοδεύεται πάντα με μουσική. Οι Capoeiristas κάνουν έναν κύκλο γύρω από αυτούς που θα «παλέψουν». Στην κορυφή του κύκλου, η ορχήστρα παίζει παραδοσιακά όργανα, όπως berimbaus, pandeiros και atabaque, ενώ παράλληλα λέει τραγούδια με θέμα την ιστορία της capoeira, θρυλικών δασκάλων της αλλά και τραγούδια με αστείους στίχους. Τα τραγούδια λέγονται στα πορτογαλικά και έτσι οι συμμετέχοντες έρχονται κοντά με τη γλώσσα και βραζιλιάνικη κουλτούρα.
Ο κορμός του σώματος και τα χέρια ακολουθούν την κίνηση των ποδιών σε μια αρμονική πάλη χωρίς τραυματισμούς. Παρόλο που φαίνεται σαν επίθεση προς τον αντίπαλο, τα χτυπήματα και τα λακτίσματα δεν έχουν επαφή. Οι κλωτσιές για παράδειγμα, περνούν πάνω από το κεφάλι του αντιπάλου και «σαρώνουν» όλο το σώμα του αντιπάλου, αλλά εκείνος τις αποφεύγει και ετοιμάζεται για τη δική του προσποίηση. Οι κινήσεις εκτελούνται σχεδόν πάντα σε επαφή με το έδαφος.
Χρειάζεται ευλυγισία, τεχνική, αλλά και αυτοσχεδιασμός. Δεν υπάρχουν συγκεκριμένες κινήσεις που πρέπει να κάνει κάποιος. Ο καθένας κάνει τις δικές του κινήσεις που ανταποκρίνονται στο χαρακτήρα του.

Ο κάθε γύρος ονομάζεται παιχνίδι (jogo) και γίνεται πάντα μεταξύ δυο ανθρώπων.
Τόσο πριν όσο και μετά από κάθε γύρο δίνουν τα χέρια σε ένδειξη φιλίας.
Οι κινήσεις που γίνονται μέσα στον κύκλο συμβολίζουν τις μάχες για ελευθερία, αξιοπρέπεια και ειρήνη.
Είναι μια συνεχής προσπάθεια να χτυπήσει ο ένας τον άλλον χωρίς όμως, να το κάνει. Οι κινήσεις είναι μέρος του παιχνιδιού και όχι βιαιοπραγίες. Απαιτείται πολύ καλός έλεγχος του σώματος για να μην υπάρχουν τραυματισμοί.
Η Capoeira είναι ένα παιχνίδι επικοινωνίας, ένας σωματικός διάλογος.
Ο κάθε Capoeirista που μπαίνει στο παιχνίδι πρέπει να κατανοήσει τη στρατηγική του αντιπάλου και να προσαρμόσει τις κινήσεις του σε αυτή, ώστε να τον αποσυντονίσει.
Αυτό απαιτεί μεγάλη εξάσκηση του σκέψης και συγκέντρωση.

Η Capoeira έχει συνεχής ροή και η ταχύτητα καθορίζεται από τη μουσική.
Εκτός από όλα τα άλλα, είναι και εξαιρετική καρδιοαναπνευστική γυμναστική. Το σώμα γυμνάζεται, οι μύες δυναμώνουν και αυξάνονται τα αντανακλαστικά.
Οι αρχάριοι δεν είναι απαραίτητα να είναι ήδη γυμνασμένοι, καθώς θα γυμναστούν μέσω της Capoeira και σιγά σιγά θα αποκτήσουν τη δύναμη να κάνουν όλο και πιο δύσκολες και τολμηρές ακροβατικές κινήσεις.
Συνήθως, οι προπονήσεις γίνονται τρεις φορές την εβδομάδα και το κόστος είναι περίπου από πενήντα ευρώ το μήνα.